ارتقاء تعامل کودک با مکان در فضای باز مجتمع‌های مسکونی* موردپژوهی سه گونۀ فضای باز مسکونی در شهر تبریز

چکیده با توجه به غلبۀ استفاده از فضاهای باز جمعی، بجای فضاهای باز خصوصی خانه‌های تک‌خانواری در شهرهای بزرگ ایران، هدف این پژوهش جست‌وجوی چارچوبی منعطف برای تبیین چگونگی تعامل کودک با مکان در محیط‌های مسکونی است. پرسش اساسی این است که برای «ارتقای تعامل کودک با مکان» در فضای باز مجتمع‌های مسکونی، با چه چارچوبی مولفه‌های محیط کالبدی(عینی) و محیط روانشناختی(ذهنی) در تعادل قرار می‌گیرند؟ برای پاسخ‌ به این پرسش، با مرور سابقۀ موضوع رفتار تعاملی کودکان و پژوهش‌های مکان، مفاهیم و نظریه‌های مرتبط تحلیل شد. برای تدقیق چارچوب تحلیلی پیشنهادی، معیارها و شاخص‌های استخراج شده، با استفاده از روش تحقیق ترکیبی، در پنج مجتمع مسکونی منتخب شهر تبریز، در قالب سه گونۀ خطی، پراکنده و محیطی بر مبنای نمونه‌گیری هدفمند تحلیل شدند. نتایج آزمون نشان داد که، همبستگی میان مولفه‌های محیطی و مولفه‌های تعاملی در مکان‌های مطلوب دو گونه خطی و پراکنده، الگویی نسبتاً یکسان و در گونه محیطی الگویی متفاوت دارند. این همبستگی در مکان‌های نامطلوب همه گونه‌ها، تابع الگویی یکسان بود. درنتیجه، در فضای باز مجتمع‌های مسکونی، با برقراری تعادل میان مولفه‌های کالبدی و روانشناختی، تعامل کودکان با محیط زندگی روزمره بهبود یافته و به تبع آن بستر تعامل کودک با مکان در فضای باز مجتمع‌های مسکونی ارتقای می‌یابد.